Cùng Bạn Đọc,
Dã-Thảo nhận được link này từ một Chị Bạn bên Mỹ email đến và phải click vào link đó để đọc bản tin, bằng Anh Ngữ, nên DT copy lại và dịch ra tiếng Việt để chia xẻ cùng các bạn trong và ngoài nước. Cảm ơn Chị Bạn ở Mỹ và James P. Sterba của nhà báo New York Time.
Thân mến.
DTQT. 02/11/2019.
The ordeal of a Famed Buddhist In Ho Chi Minh City Related
By James P. Sterba; Special to The New York Times
July 14, 1979
See the article in its original context from July 14, 1979,
About the Archive
This is a digitized version of an article from The Times’s print archive, before the start of online publication in 1996. To preserve these articles as they originally appeared, The Times does not alter, edit or update them.
Occasionally the digitization process introduces transcription errors or other problems. Please send reports of such problems to archive_feedback@nytimes.com.
TANJUNG PINANG, Indonesia, July 12 — Vietnam’s most famous Buddhist monk, Thich Tri Quang, was turned into a skeleton‐like cripple during a year and a half of solitary confinement in Ho Chi Minh City’s Chi Hoa prison, according to a leading subordinate who escaped by boat last month.
The subordinate, Thich Thien Quang, said today in an interview here that Mr. Tri Quang, who in the 1960s led movements against the regimes of Ngo Dinh Diem and Nguyen Van Thieu, “was released from prison by the Communists in 1977 after his legs atrophied and were now confined to a wheelchair at the An Quang Pagoda. Mr. Tri Quang is now 57 years old.
According to Mr. Thien Quang, prison conditions under the Communists made the Thieu regime’s so‐called tiger cages seem like playpens. Mr. Thien Quang, who was also jailed for two years, said Mr. Tri Quang was kept for 16 months in a coffin‐like hole in which he could not sit up. He was let out for 15 minutes a day to relieve himself and bathe.
He and other religious leaders, Mr. Thien Quang said, were given haircuts often. The cut hair, he said, was put in glasses of water, which they were forced to drink.
Continue reading the main story
When first approached at a refugee camp here, on Bintan Island near Singapore, Mr. Thien Quang was reluctant to talk about his escape from Vietnam or the reasons for it. At 38 years of age, he was the No 2 leader of the An Quang Pagoda in Ho Chi Minh City, formerly Saigon.
Head shaven and dressed in black clerical garb, the earnest monk agreed to a discussion today away from other refugees and in the presence of international refugee officials.
He said his “mission” was to, go to the United States and the United Nations to tell the world about religious persecution by the Hanoi government, which he said had provoked a number of incidents of self‐immolation by monks and nuns. He said he also wanted to let the world know about what he termed the beginning of a united religious struggle of Vietnamese Buddhists, Catholics, Protestants, Hoa Hao, and Cao Dai, as well as armed resistance groups, against the Communist rulers.
Mr. Thien Quang said the various religious groups had formed secret communication links and were organizing disgruntled Vietnamese for an uprising in 1981. Before that, he said, various dissident groups hope to set up a clandestine radio station to help the groups organize along lines of the old Vietcong.
Although the monk was vague about some dates, refugee officials, some with past experience in Vietnam, said his details conformed to other, less well‐placed reports from Vietnamese refugees. For example, Mr. Thien Quang, who was released from prison in 1977, said that a protest by 3,000 people was broken up by the Communist authorities in March 1978. After that, loyal Buddhists fanned out into the countryside to find and link up with various anti‐Communist groups.
Editors’ Picks
Continue reading the main story
Dressed as a civilian, he said, he sneaked out of the pagoda and traveled to the Central Highlands, where he linked up with an armed group of “Fulro” Montagnardd guerrillas who, in the third week in April 1978, briefly occupied Cheo Reo, a Montagnard town also known by the Vietnamese name Hau Bon.
Fighting Near Ban Me Thuot
Mr. Thien Quang said that later fighting erupted briefly south of Ban Me Thuot, with hill tribesmen battling local Communist soldiers and then the “Yellow Star” Third Army Division. Fulro was a program carried out by the Thieu regime to organize hill tribesmen against the Vietcong.
Asked where the anti‐Communist group got their weapons, Mr. Thien Quang said many Communist soldiers had become as corrupt as the Thieu regime soldiers they replaced and so they often sold weapons. “If you have gold, you can buy anything in Vietnam now,” he said.
In Ho Chi Minh City, he said, underground networks now flourished because the administrators from Hanoi had alienated so many people by virtually eliminating religious freedom, confiscating property, and forcing people to go to new economic zones in rural areas. As a result, he said, groups that used to be antagonists were becoming united, often sold weapons. “If you have gold, you can buy anything in Vietnam now,” he said.
Mr. Thien Quang said that protests against a clampdown on religious activities began in earnest in 1976 when 12 Buddhist priests and nuns burned themselves to death in mass immolation in the Mekong Delta city of Can Tho. In the last two years, he said, 18 others had committed the same act in Ho Chi Minh City alone. The latest, he said, was this March when a nun burned herself to death in front of an orphanage.
At the An Quang Pagoda, he said, worshipers are allowed in only twice a month. Armed guards surround the pagoda. Besides Mr. Tri Quang, only three monks have been released from prison and they are not allowed out of the pagoda. Mr. Tri Quang, he said, is trying to learn to walk again using crutches.
Continue reading the main story
In the mid-1960s, after a coup had overthrown the Diem regime, Mr. Tri Quang’s followers sought to unseat a military junta under Gen. Nguyen Cao Ky. The junta struck back, arresting many Buddhists in Hue and Saigon. Mr. Tri Quang went on a 100‐day hunger strike to protest the policies of the Saigon Government and the United States, which was then increasing its military support for South Vietnam.
Imprisoned Several Times
In 1967, the Buddhists put up a candidate, Truong Dinh Dzu, in the presidential elections to oppose General Thieu. Their candidate finished a strong second, but he, along with Mr. Tri Quang and several other leading anti‐Thieu South Vietnamese, was placed in “protective custody.” Mr. Tri Quang was imprisoned several times by the Thieu regime.
Mr. Thien Quang said today that he left Ho Chi Minh City on June 3 and, after receiving help for his boat with 37 other people from a Norwegian freighter and the Singapore Navy, arrived at Bintan Island on June 15.
Asked why the An Quang Buddhists were struggling against the Communists after causing the Thieu regime so much trouble, Mr. Thien Quang said:
“Under Thieu, we were only protesting corruption. Now, under Communism, we cannot exist at all. Now we are fighting for life or death.”
********************
Theo một bản tin trên New York Times ngày 14 July 1979, sau biến cố 1975, Thượng Tọa Thích Trí Quang bị cộng sản cầm tù cầm tù một năm rưởi, đến năm 1977 mới được thả.
Sau đây là bản dịch ra Việt Ngữ. Bản tiếng Anh ở trên có nhiều chữ đánh máy sai chính tả nên Thảo có sửa lại
Cuộc thử thách khó khăn liên quan đến một Nhà Tu nổi tiếng, tại thành phố Hồ Chí Minh.
Bởi James P. Sterba; Đặc biệt với The New York Times
Ngày 14 tháng 7 năm 1979
Xem bài viết trong bản chính từ ngày 14 tháng 7 năm 1979,
Giới thiệu về lưu trữ
Đây là bản chính của một bài viết từ trong kho lưu trữ của Times, trước khi bắt đầu đăng lên mạng năm 1996. Để bảo vệ những bài viết này khi đăng lên báo, Báo Times không thay đổi, chỉnh sửa hoặc Cập nhật chúng.
Đôi khi quá trình biên soạn bị lỗi hoặc các vấn đề khác. Xin vui lòng gửi báo cáo của các vấn đề như vậy để archive_feedback@nytimes.com.
TANJUNG PINANG, Indonesia, ngày 12 tháng 7- Tu Sĩ Phật giáo nổi tiếng nhất Việt Nam, Thích Trí Quang, đã trở thành một bộ xương như tê liệt trong một năm rưởi dưới sự giam giữ đơn độc tại nhà tù Chí Hòa của thành phố Hồ Chí Minh, theo lời của một Tu Sĩ phụ thuộc đã trốn thoát bằng thuyền hồi tháng trước.
Người cộng sự, Thích Thiện Quang, cho biết hôm nay trong một cuộc phỏng vấn ở đây rằng ông Trí Quang, người trong những năm 1960 đã dẫn hành động chống lại các chế độ của Ngô Đình Diệm và Nguyễn Văn thiệu, “đã được thả ra từ nhà tù bởi những người cộng sản trong 1977, sau khi chân ông bị suy nhược, và đến bây giờ vẫn giới hạn trong xe lăn tại chùa Ấn Quang. Ông Trí Quang bây giờ là 57 tuổi.
Theo ông Thiện Quang, so sánh các điều kiện của nhà tù dưới chế độ cộng sản thực hiện, với chế độ Thiệu được gọi là chuồng hổ nhưng chỉ như đồ chơi của trẻ con. Ông Thiện Quang, người cũng bị bỏ tù trong hai năm, ông Trí Quang đã bị lưu giữ 16 tháng trong một cái hố như quan tài, trong đó ông không thể ngồi dậy. Ông được cho ra trong 15 phút mỗi ngày để làm thư giản bản thân và tắm.
Ông và các nhà lãnh đạo tôn giáo khác, ông Thiện Quang cho biết, đã được đưa ra cắt tóc thường xuyên. Tóc cắt, ông nói, được đặt trong ly nước, mà họ đã buộc phải uống.
Khi lần đầu tiên tiếp cận tại một trại tị nạn ở đây, trên đảo Bintan gần Singapore, ông Thiện Quang đã miễn cưỡng nói về sự trốn thoát của mình từ Việt Nam hoặc những lý do của sự tốn thoát đó. Lúc 38 tuổi, ông là nhà lãnh đạo số 2 của chùa Ấn Quang ở thành phố Hồ Chí Minh, trước đây là Sài gòn.
Đầu cạo trọc và mặc quần áo trong bộ áo tu màu đen, nhà sư nghiêm túc đã đồng ý một cuộc thảo luận ngày hôm nay, không có mặt những người tị nạn khác, và trong sự hiện diện của các quan chức tị nạn quốc tế.
Ông nói “nhiệm vụ của mình” là đến, đi đến Hoa Kỳ và Liên Hiệp Quốc để nói với thế giới về sự bức hại tôn giáo của chính phủ Hà Nội, mà ông nói đã gây ra một số sự cố tự thiêu của các nhà sư và nữ tu sĩ. Ông nói rằng ông cũng muốn để cho thế giới biết về những gì ông gọi là sự khởi đầu của một cuộc đấu tranh tôn giáo đoàn kết của các Phật tử Việt Nam, người Thiên Chúa Giáo, tin lành, Hòa Hảo, và Cao Đài, cũng như các nhóm kháng chiến vũ trang, chống lại các nhà cai trị cộng sản.
Ông Thiện Quang cho biết các nhóm tôn giáo khác nhau đã thành lập các liên kết truyền thông bí mật và tổ chức những người Việt Nam bất mãn trong một cuộc nổi dậy vào 1981. Trước đó, ông nói, các nhóm khác nhau hy vọng sẽ thiết lập một đài phát thanh bí mật để giúp các nhóm tổ chức dọc theo dòng của Vietcong cũ.
Mặc dù nhà sư rất mơ hồ về một số ngày, viên chức tị nạn, một số có kinh nghiệm trong quá khứ tại Việt Nam, cho biết các chi tiết của ông phù hợp với các báo cáo khác, ít được đặt ra từ những người tị nạn Việt Nam. Ví dụ, ông Thiện Quang, người đã được thả ra khỏi nhà tù vào năm 1977, nói rằng một cuộc biểu tình của 3.000 người dân đã bị các nhà chức trách cộng sản chia tay vào tháng ba 1978. Sau đó, các Phật tử trung thành đã đi vào vùng nông thôn để tìm kiếm và liên kết với các nhóm chống cộng sản khác nhau.
Biên tập viên ‘ Picks
Mặc quần áo như một người dân, ông nói, ông lẻn ra khỏi chùa và đi đến Cao Nguyên miền trung, nơi ông đã liên kết với một nhóm vũ trang của “FULRO” du kích người, trong tuần thứ ba trong tháng tư 1978, chiếm đóng một thời gian ngắn ở Cheo Reo, một thị trấn miền núi, người Việt Nam gọi nơi đó là Hau bon.
Chiến đấu gần Ban Mê Thuột
Ông Thiện Quang nói rằng sau đó chiến đấu bùng nổ một thời gian ngắn ở phía nam của Ban Mê Thuột, với những người lính đồi núi chiến đấu với các binh sĩ cộng sản địa phương và sau đó là sư đoàn bộ binh thứ ba “sao vàng”. FULRO là một chương trình được thực hiện bởi chế độ Thiệu để tổ chức các bộ ba đồi chống lại Vietcong.
Được hỏi tại nơi mà các nhóm chống cộng sản có vũ khí của họ, ông Thiện Quang cho biết nhiều binh sĩ cộng sản đã trở thành như tham nhũng như các binh sĩ Thiệu, chế độ họ thay thế và do đó họ thường bán vũ khí. “Nếu bạn có vàng, bạn có thể mua bất cứ thứ gì tại Việt Nam bây giờ,” ông nói.
Tại thành phố Hồ Chí Minh, ông cho biết, mạng lưới ngầm bây giờ phát triển mạnh mẽ vì các quản trị viên từ Hà Nội đã xa lánh rất nhiều người bằng cách hầu như loại bỏ tự do tôn giáo, tịch thu tài sản, và buộc mọi người đi đến khu kinh tế mới ở các vùng nông thôn. Kết quả là, ông nói, các nhóm được sử dụng để được đối kháng đã trở thành đoàn kết.
Ông Thiện Quang nói rằng các cuộc biểu tình chống lại một sự phản đối về các hoạt động tôn giáo bắt đầu một cách nghiêm túc trong 1976 khi 12 linh mục và nữ tu Phật giáo đã tự thiêu chết trong một sự thiêu hủy hàng loạt tại thành phố cần thơ của đồng bằng sông Cửu Long. Trong hai năm qua, ông nói, 18 người khác đã cam kết cùng một hành động tại thành phố Hồ Chí Minh. Mới nhất, ông nói, là tháng ba này khi một nữ tu bị đốt cháy mình đến chết trước mặt một trại trẻ mồ côi.
Tại chùa Ấn Quang, ông nói, những người sùng kính chỉ được phép vào hai lần một tháng. Bảo vệ vũ trang bao quanh chùa. Bên cạnh đó ông Trí Quang, chỉ có ba nhà sư đã được thả ra khỏi nhà tù và họ không được phép đi khỏi chùa. Ông Trí Quang, ông nói, đang cố gắng học cách đi lại bằng nạng.
Vào giữa năm 1960, sau khi một cuộc đảo chính lật đổ chế độ Diệm, những người theo ông Trí Quang đã tìm cách lật đổ một nhóm quân nhân dưới quyền tướng Nguyễn cao kỳ. Các nhóm người này tấn công trở lại, bắt giữ nhiều Phật tử tại Huế và Sài Gòn. Ông Trí Quang đã có một cuộc tuyệt thực 100 ngày để phản đối các chính sách của chính phủ Sài Gòn và Hoa Kỳ, sau đó tăng cường hỗ trợ quân sự cho miền Nam Việt Nam.
Bị cầm tù nhiều lần
Năm 1967, các Phật tử đưa ra một ứng cử viên, Trương Đình Dzu, trong cuộc bầu cử Tổng Thống để chống lại tướng Thiệu. Ứng viên của họ đã hoàn thành một liên danh thứ hai mạnh mẽ, nhưng ông, cùng với ông Trí Quang và một số người khác theo ông chống ông Thiệu ở Nam Việt Nam, đã được đặt trong “tình trạng giam lỏng.” Ông Trí Quang bị chế độ Thiệu giam nhiều lần.
Ông Thiện Quang cho biết hôm nay rằng ông rời thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 3 tháng 6 và sau khi nhận được sự giúp đỡ cho chiếc thuyền của mình với 37 người khác từ một tàu chở hàng Na Uy và Hải quân Singapore, đã đến đảo Bintan vào ngày 15 tháng 6.
Được hỏi tại sao các Phật tử Ấn Quang đã đấu tranh chống lại những người cộng sản sau khi gây ra cho chế độ Thiệu rất nhiều rắc rối, ông Thiện Quang cho biết:
“Dưới thời Ông Thiệu, chúng tôi chỉ phản đối tham nhũng. Bây giờ, dưới chủ nghĩa cộng sản, chúng ta không thể tồn tại được. Bây giờ chúng ta đang chiến đấu cho cuộc sống hoặc là chết. ”
DTQT, dịch 03/12/2019.
Mộ của Ba tôi.
Mộ Chị Dâu Thứ Hai
Mộ Anh Bốn, Trần Nhiên.
Nhớ hôm nào, trước đây mấy hôm, tôi thấy một người đàn ông, tôi không biết tên, trèo lên cây cau trong vườn, cây cau không có cành từ dưới gốc đến ngọn, vậy mà ông ta chỉ dùng hai bàn tay và cặp chân bám vào cây leo vùn vụt lên tới ngọn hái trọn cả buồng cau đầy trái. Tôi không bỏ lỡ cơ hội chụp ngay một tấm hình khi ông đang hái cau. 
Cái áo lụa mới mua hôm 01/09/1998, mặc ngay chụp hình với hai Anh và Kiến đó Bạn thấy không? Nhớ các Anh và Kiến quá chừng, nhớ cả căn nhà tôi ngồi chụp hình với hai Anh và Em Kiến nữa đó, các Cháu của Cô ơi! 
Chợ thịt, bây giờ lộn xộn không giống như lúc xưa nhiều lắm. 
Hàng lẫn lộn khó biết đâu mà tìm, ai có gì cứ bày ra bán kiếm tiền.
Có chỗ để bàn cho khách ngồi ăn là mừng lắm rồi.
Nhìn chị bạn ôm cái rỗ đi chợ, bên phải, tôi nhớ ngày xưa các chị thường đi chợ như thế. Các Cô các Bà thì xách giỏ.
********************
Dì Năm, 72 tuổi, hình chụp ngày 09/09/1998, 
Dung, Anh Được, Quế, Dì Năm, đang uống bia. Anh Hai đến thăm Dì Năm. Ăn trưa tại nhà Ông Ngoại. Ngồi bệt xuống sàn nhà cho mát. Ngồi thế này là vui lắm. Hình chụp ngày 26/08/1998, sau ngày ở Sài gòn vể Hội An, hình này Kiến chụp nên không có em trong hình.
Sorry, vì vừa về đến nhà, ngày 25/08/1998, trời nóng quá, tôi cứ để Kiến và Dung không mặc áo ngồi bệt xuống sàn nhà, sạch láng bóng cho mát, chụp hình cùng ba cháu gái con của Dung.
Tôi đứng giữa Nhành, vợ Dung, mặc áo hồng đậm và Chị Cầm, mặc áo xanh đậm vợ Anh Quang, người đứng sau lưng tôi. Ngoài ra là có bốn cháu, con của Dung, Hồng mặc áo trắng đứng sau lưng Nhành, đặt tay lên vai mẹ. Em đứng cạnh Hồng, tôi có hướng dẫn về cách trang điểm cho em, và cả trang điểm cho em nữa, nhưng tôi quên tên em. Tôi xin lỗi đã không nhớ hết tên những người thân trong gia đình cùng đi chung tối hôm đó🤦😜.
Wally và Quế đại diện “Họ Nhà Gái”.
Uống ly rượu mừng cho vợ chồng Ngọc và Lisa.
dathaoqutrn 